Эканамічныя працэссы

У другой палавіне XVIII ст. у Беларусі стаў прыкметным працэс аднаўлення гарадоў і павелічэння іх насельніцтва за кошт «лёзных людзей», сялян і яўрэяў. Прыток апошніх у гарады падтрымліваўся феадаламі і дзяржаўнай уладай. Найбольш буйныя яўрэйскія абшчыны былі ў гарадах заходняй і нэнтральнай Беларусі, дзе яны складалі часам да 30—40% ад усёй колькасці насельніцтва гарадоў. У мястэчках яўрэі ў канцы XVIII ст. складалі 50% ад усёй колькаці жыхароў. Асноўнымі заняткамі былі гандаль і рамяство. Яны, як правіла, не ўваходзілі ў цэхавыя аб'яднанні рамеснікаў, хаця ў буйных гарадах былі вядомы «рамесніцкія брацтвы» яўрэяў — арганізацыі цэхавага тыпу.

Адпаведна росту таварнага рамяства маёмасная дыферэнцыяцыя рамеснікаў паглыблялася. Найбольш багатыя з іх прыцягвалі ў свае майстэрні збяднелых членаў цэхаў. У цэхавых аб'яднаннях паступова ўзманняласн кіруючае становішча найбольш багатай групы рамеснікаў — майстроў і цэх-майстраў. Яны эксплуатавалі чаляднікаў і вучняў, якія змагаліся за паляпшэнне ўмоў работы, павышэнне заработнай платы, хутчэйшы перавод у больш высокі разрад і таму знаходзіліся амаль у пастаяннай апазіцыі да цэхавага старшыні і нават спрабавалі часам знайсці на яго ўправу ў гарадскім магістраце.

Пэўная маёмасная і ўнутрысаслоўная няроўнасць назіралася і сярод гандлёвага насельніцтва, якое складалася як з дробных гандляроў і «купчыкаў», так і з багатых купцоў. Рамеснікі часта вялі барацьбу з купцамі і перакупшчыкамі за рынак збыту, а таксама за права ўстанаўлення цэн. Акрамя таго, рамеснікі, аб'ядяаныя ў цэхі, імкнуліся да атрымання манапольнага права гандлю на рынку, таму паміж імі і купцамі часта ўзнікалі канфлікты, якія звычайна заканчваліся тым, што суды абавязвалі гандляроў плаціць цэху за права гандлю. Колькаснь рамесніцкага і гандлёвага насельніцтва ў розных гарадах Беларусі была неаднолькавай. Найбольшай яна назіралася ў Магілёве, Віцебску, Полацку, Оршы, Мінску, Гродна, Слуцку, Мазыры (25-50% ад агульнай колькасці жыхароў). К канцу XVIII ст. у сістэме арганізацыі рамеснікаў началіся істотныя змены, якія ажыццяўляліся ў формах скарачэння цэхавых аб’яднанняў, змяншэння колькасці цэхаў у гарадах і рамеснікаў у цэхах. Многія з рамеснікаў, якія не ўваходэілі ў цэхавыя арганізыі, аб'ядноўваліся ў рамесніцкія брацтвы, якія мелі дагаворныя адносіны з цэхамі.

Павелічэнне таварнасці рамяства ўзмацніла залежнасць рамеснікаў ад гандлёвага капіталу і садзейнічала развіццю першапачатковых форм капіталістычнай вытворчасці. З'явілася значная колькасць свабодных рабочых рук, якія выгадна было выкарыстоўваць дл работы ў наём. Таму к канцу XVIII ст. павялічылася колькасць прад прыемстваў з наёмнымі людзьмі. У некаторай ступені наёмная праца выкарыстоўвалася на мануфактурах, якія былі ў мястэчках і сельскіх феадальных гаспадарках. Такім чынам, эканамічнае развіццё гарадоў і мястэчак характарызавалася ў другой палавіне XVIII ст. не толькі пакаваннем феадальяых форм, але і ростам таварнай вытворчасці, зараджэннем капіталістычных адносін.

Другие статьи

Нефтегазовая промышленность Республики Казахстан
Для любой страны роль внешней торговли трудно переоценить. По определению Дж. Сакса, «экономический успех любой страны мира зиждется на внешней торговле. Еще ни одной стране не удалось создать здоровую экономику, изолировавшись от мировой экономической системы». Традиционной и наиболее р ...